NUTQ VA UNI SHAKLLANTIRISH

Аннотация

Ushbu maqolada inson nutqining mazmun-mohiyati, uning shakllanish jarayonlari, psixologik-pedagogik asoslari va ta’lim-tarbiyada tutgan o‘rni keng yoritilgan. Nutq – bu insonning fikrlash faoliyati natijasi sifatida yuzaga keladigan, til vositalari orqali amalga oshadigan muhim muloqot shaklidir. Maqolada nutqning tabiiy va sun’iy shakllari, og‘zaki va yozma turlari, shuningdek, og‘zaki nutqdagi intonatsiya, artikulyatsiya, talaffuz, so‘z boyligi va grammatik jihatlarning ahamiyati tahlil qilinadi. Nutqni shakllantirishda oilaning, maktabgacha ta’lim muassasalarining, boshlang‘ich va umumiy o‘rta ta’lim bosqichlarining o‘rni alohida ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, nutq rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar – biologik, ijtimoiy va pedagogik omillar haqida so‘z yuritiladi. Bolalarda nutqning shakllanish bosqichlari, tilni o‘zlashtirish mexanizmlari, muomala vositasi sifatida nutqdan foydalanish ko‘nikmalarini rivojlantirish yo‘llari haqida ilmiy-nazariy va amaliy fikrlar ilgari suriladi. Maqola davomida nutq madaniyatini shakllantirish, so‘zlashuv nutqini boyitish, savodxonlikni oshirish va tanqidiy fikrlashni rag‘batlantirish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ham berilgan. Shu bilan birga, maqolada zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, multimedia vositalari va interaktiv metodlarning nutqni rivojlantirishdagi o‘rni ham tahlil etiladi. Tadqiqot natijalari asosida, nutqni shakllantirish ta’lim jarayonining muhim tarkibiy qismi ekani, bu jarayon izchil va bosqichma-bosqich olib borilganda samarali natijalarga erishish mumkinligi isbotlanadi.