O‘ZBEKISTONDA ROSA CANINA L. TABIIY RESURSLARINING ZAMONAVIY HOLATI
Referat
Maqolada Rosa canina ning respublikaning Jizzax, Navoiy, Qashqadaryo, Surxondaryo va Toshkent viloyatlaridagi tabiiy resurslarining zamonaviy holati bo‘yicha ma’lumotlar keltirilgan. O‘rganilgan hududlarda R. canina ning o‘rtacha 400,0 gada zahira qiymatiga ega maydonlari 164,0 gektarni tashkil qiladi. Turning biologik zahirasi 20,10 tonnani, ekspluatasion zahirasi 10,45 tonnani va yillik yig‘ib olish mumkin hajmi 0,475 tonnani tashkil qiladi. O‘simlik resurs potensialining eng yuqori ko‘rsatkichlari Zomin tumanining O‘riklisoy (0,134 t) va Guralash dovoni (0,128 t) hududlarida va eng past ko‘rsatkichlari Shaxrisabz tumani Tanxozdaryo (0,003) hududida qayd etildi. Klaster tahlillariga ko‘ra, o‘simlik resurs ko‘rsatkichlari bo‘yicha hududlar 3 guruhga bo‘linadi. O‘simlikning hosildorlik ko‘rsatkichlari o‘zgarishiga asosiy ta’sir etuvchi omilllar dengiz sathidan balandligi (r=0,70) va havo harorati (r=0,79) ko‘rsatkichlari hisoblanib, kuchli korrelyatsiyada namoyon bo‘ladi. Bu o‘simlikning hayotiy shakli va biologik xususiyatlari bilan bog‘liq.
Kalit so'zlar:
Mualliflar haqida
Adabiyotlar ro'yxati
Maarten J.M. Christenhusz and James W. Byng. The number of known plants species in the world and its annual increase // Phytotaxa. 2016 Vol.261. No.3:20. Pp.: 201-217. https://doi.org/10.11646/phytotaxa.261.3.1
Blackmore S., et all. The Gran Canaria Declaration, BGCI, Richmond, U.K. 2020. http://www.underutilized-species.org/documents/
Wiersema, J. & León, B. 2013. World economic plants: A standard reference, second ed. CRC Press. Taylor & Francis Group. Interactive database available online: https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxon/
FAO. 2010. Second Report on the State of the World’s Plant Genetic Resources for Food and Agriculture. Rome.
Taheri S, Zarei A, Changizi Ashtiyani S, Rezaei A, Zaheiri S (2012) Evaluation of the effects of hydroalcoholic extract of Berberis vulgaris root on the activity ofliver enzymes in male hypercholesterolemic rats. Avicenna J Phytomed 2:153-161.
Sevindik, E., Murathan, Z. T., Sevindik, M. (2020). Molecular genetic diversity of Prunus armeniaca L. (Rosaceae) genotypes by RAPD, ISSR-PCR, and chloroplast DNA (cpDNA) trnL-f sequences. Int. J. Fruit S. 20, S1652–S1661. doi: 10.1080/15538362.2020.1828223
Гладкова В. Н. Семейство розовые, или розоцветные // Жизнь растений. М., 1981. Т. 5. Ч. 2. С. 175–187.
V. Maxmudov, A.V. Maxmudov Dorivor o‘simliklar flora va sistematikasi (Oliy o‘quv yurtlari uchun darslik). Toshkent. 2022 “Fan” nashriyoti. 366 b.
Тахтаджян, А.Л. Некоторые проблемы эволюционной морфологии покрытосеменных // Пробл. ботаники.-М.: Л., 1954. - Т.11. - С.785-778.
Хожиматов O.K. Лекарственные растения Узбекистана (свойства, применение и рациональное использование). Ташкент, “Маънавият”, 2021. 328 с.
Дмитрук Л.Б., В.В. Ивановский Рациональное использование и охрана растительных ресурсов. Учебно-методический комплекс. Белоруссия, Витебск. 2013. – 82 c.
Негребов В.В. Ресурсоведение лекарственных растений. Учебно-методический комплекс. Воронеж. 2015. – 57 c.
Пупыкина К.А. и др. Ресурсоведение и стандартизация лекарственного растительного сырья. Учебное пособие. Уфа, 2019. –117 c.