ALISHER NAVOIYNING “SADDI ISKANDARIY” DOSTONIDAGI PEYZAJ MATNLARINING LINGVOKOGNITIV TAHLILI
Referat
Maqolada Alisher Navoiyning “Saddi Iskandariy” dostonidagi ayrim peyzaj matnlarida rang bilan bog‘liq o‘rinlarining idrok jarayonlari U. Naysserning “Perseptiv sikl” modeli asosida tahlil qilingan. Muallif idrokidagi ranglar shaxs hissiyotlarini ifodalovchi asosiy kognitsiyalar sifatida qo‘llangan. Tadqiqotning maqsadi peyzaj birliklarini yaratishda til sohibi bo‘lmish asar muallifi va retsipiyentning lingvokognitiv xususiyatlarini tahlil qilishdan iborat. Tadqiqot obyekti Alisher Navoiyning “Saddi Iskandariy” dostonida qo‘llangan rang bilan bog‘liq peyzaj matnlarini tashkil etadi.
Tabiatning badiiy tavsifini yaratayotib, muallif retsipiyentni o‘z qadriyatlari, estetik va axloqiy ustuvorliklari olami bilan tanishtirishga intiladi. Agar retsipiyentda matnni o‘qish jarayonida emotsional hamdardlik, mansublik, kuyunish hislari paydo bo‘lsa, ya’ni regulyativ, kognitiv va emotsional-irodaviy jihatlari ishtirok etsa, metodologik va badiiy vazifalarni amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan til vositalarini tanlash va birlashtirish yordamida amalga oshadigan muallifning kognitiv-emotiv maqsadlari va ustanovkasini amalga oshgan, deb hisoblash mumkin. Alisher Navoiy idrokida turli turli ranglarning o‘ziga xos assotsiatsiya hamda kognitsiyalari aniqlandi.
Kalit so'zlar:
Mualliflar haqida
Adabiyotlar ro'yxati
Бирюкова Т.Г. Коммуникативные потребности старших школьников // Проблемы русского и общего языкознания: Межвуз. сб. науч. тр., поев. Году русского языка. Вып. 6. - Елец: Елецкий гос. ун-т им. И.А. Бунина, 2008. - 161 c.
Галеева Н.Л. Духовное пространство культуры и его перевыраженность в художественных текстах // Язык и мышление: психологические и лингвистические аспекты: материалы всерос. науч. конф. М.; Пенза, 2001. - 157 c.
Киклевич А. Эстетическая функция текста // Киклевич А. Притяжение языка. Т. 1. Семантика. Лингвистика текста. Коммуникативная лингвистика. - Oстин, 2007. – 301 с.
Куршакова Т.Д. Лингвопрагматические и когнитивные аспекты репрезентации языковой личности в художественном описании природы. Автореф. дисс.канд.фил.наук. Краснодар, 2011.
Навоий, Алишер. Фарҳод ва Ширин: (Насрий баён билан) / [Таҳрир ҳайъати А.Қаюмов ва бошқ.; Тузувчи А.Эркинов; Масъул муҳарр. В.Раҳмонов]: - Т.: Адабиёт ва санъат нашриёти, 1989. – 592 б. – (Ўзбек адабиёти бўстони).
Навоий, Алишер. Хамса: Садди Искандарий. Насрий табдил / Алишер Навоий; И.Махсумов нусхаси асосида тўплаб, нашрга тайёрловчи М.Абдулхайр. – Тошкент: Янги аср авлоди, 2021. – 448 б.
Найссер У. Познание и реальность. – Москва: «Прогресс», 1981. - 230 c.
Houde O., Borst G., eds. In: The Cambridge Handbook of Cognitive Development. Cambridge Handbooks in Psychology. Cambridge University Press; 2022.
Рабғузий, Носируддин Бурхонуддин. “Қисаси Рабғузий”. К.2. // Масъул муҳаррир Н.А. Асилова; Оятлар, ҳадислар ва арабий шеърларни ҳозирги ўзбек адабий тилига Ю.Шокиров тарж. / - Т.: Ёзувчи, 1991. – 272 б.
Эркинов, А. Навоий – пейзаж устаси (Масъул муҳаррир. А.Қаюмов). Т.: “Фан”, 1988. Б. 64 б.
Ўзбек тилининг изоҳли луғати. /А.Мадвалиев таҳрири остида (2006-2008). III жилд. – Тошкент: “Ўзбекистон Миллий энциклопедияси” Давлат илмий нашриёти, - 688 б.